Zdaję sobie sprawę, że każdemu zdarzają się błędy, ale jak już było powiedziane - zawsze warto pracować nad doskonaleniem, nad lepszymi wynikami. Trochę już przeszedłem na drodze do poprawności językowej, więc dobrze wiem, że istnieją w naszym pięknym języku zagadnienia nieco mylące.

W oparciu o moją wiedzę i doświadczenie, postaram się w tym niewielkim poradniku pomóc w poszukiwaniu lekarstwa na często popełniane błędy.

1. "Tę" czy "tą"? Wiele osób stosuje te zaimki wskazujące na przemian. Skąd się to bierze? Stąd, że w mowie potocznej dozwolone jest ich stosowanie na zmianę, ale takim przywilejem nie cieszy się forma pisana, jaką niewątpliwie stosujemy.

"Tę" łączymy z biernikiem, a więc napiszemy: "tę kobietę", "tę osobę", "tę książkę".
"Tą" łączymy z narzędnikiem, a więc napiszemy: "z tą kobietą", "z tą osobą", "z tą książką".

Zasada jest prosta i przejrzysta.

2. Tym razem coś znacznie bardziej oczywistego. Nagminnie popełniany jest błąd, polegający na myleniu liczby mnogiej z liczbą pojedynczą, czy też przyporządkowanych im zaimków wskazujących.

Zawsze, za każdym razem, bez wyjątków powiemy i napiszemy: "to okno". "Te okno" jest niepoprawne i nie wolno takiej formy stosować ani w tekstach pisanych, ani w mowie potocznej.

To okno. To pudło. To żądło.

Te okna. Te pudła. Te żądła.

Między "te", a "to" jest ogromna różnica. "To" stosujemy przy rodzaju nijakim liczby pojedynczej, z kolei "te" przy rodzaju niemęskoosobowym liczby mnogiej. Każde odejście od tej reguły to nieprzyjemny błąd, nawet w mowie potocznej.

3. Jest napisane czy pisze?

Za każdym razem, kiedy mamy do czynienia z podanym zestawieniem, musimy wybrać opcję pierwszą. Żeby ładniej to pokazać, posilę się przykładem. Jeśli nie sprawia nam trudności pisanie "maluję" (ja) i "jest namalowane" (na przykład - na tablicy), to dlaczego trudność ma nam sprawiać podobne rozdzielenie wyrazów "piszę" (ja) i "jest napisane" (na przykład - na tablicy)? Nie powiemy przecież, że coś "maluje na tablicy", więc nie powiemy też, że coś "pisze na tablicy".

Zanim znajdą się osoby twierdzące, że obie formy są poprawne - niestety, nie są. Rada Języka Polskiego dopuściła do ewentualnego stosowania tej brzydszej formy tylko w języku mówionym. Potocznym. I to naprawdę bardzo potocznym.

W języku starannym za poprawną można uznać tylko formę „tu jest napisane”, formę „tu pisze” dałoby się zaakceptować jedynie w mowie potocznej, a i to przy założeniu dość dużej tolerancji słuchaczy. Jeśli już zależy nam na użyciu krótszej formy, lepiej powiedzieć „tu piszą” (np. w gazecie).
— Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski

4. Naprawdę czy na prawdę? Na pewno, czy napewno? W ogóle, czy wogóle? Z tamtąd, z tąd, z nikąd, z skąd - a może jednak stamtąd, stąd, znikąd, skąd?

Problemy językowe tysięcy ludzi. Nagminnie popełniany błędy.

Naprawdę. Na pewno. W ogóle. Stamtąd, stąd, znikąd, skąd. Łatwo zapamiętać.

Naprawdę nie mam teraz czasu. Na pewno przyjdę. W ogóle mnie to nie interesuje. Przyszedłem stamtąd, stąd, znikąd.

Naprawdę nie mogę. Naprawdę nie mam siły. Naprawdę nie popełniam już tego błędu. Naprawdę widziałem to krzesło.

Na pewno piszę poprawnie. Na pewno dzisiaj otworzę to okno. Na pewno poznam tę osobę. Na pewno porozmawiam z tą kobietą.

W ogóle jej nie widziałem. Tak w ogóle, to popełnianie błędów jest złe. W ogóle nie wiem, co tu robi ta skórzana bielizna.

Pochodzę stamtąd. Skąd jestem? Znikąd jestem, mieszkam w chatce Baby Jagi.

Tutaj ciekawe i dogłębne wytłumaczenie stosowania wyrazu "na pewno" właśnie w takiej formie. Wyjaśnień dla pozostałych też możecie poszukać, jeśli macie ochotę, ale zapewniam, że wszystko sprawdziłem już bardzo dawno temu i mam rację.

Wyrażenie na pewno składa się z przyimka na i dawnej formy B. lp. rodzaju nijakiego przymiotnika pewno (stąd pisownia rozłączna, por. analogiczne na nowo, na okrągło, na prawo). Przymiotnik ten (utworzony od rzeczownika *pъva ‘pewność, ufność’ formantem *-ьnъ, *-ьna, *-ьno) miał postać r.m. *pъvьnъ ( stąd pol. pewien), r.ż. *pъvьna (stąd pol. pewna), w r.n. *pъvьno (stąd pol. pewno) i znaczenie ‘godny zaufania, niezawodny, niewzruszony’. Odmieniał się według deklinacji rzeczownikowej, tzn. r.m. pewien, -a… jak bochen, -a… ; r.ż. pewna, -y… jak panna, -y…; r.n. pewno, -a… jak: miasto, -a…
Z tego modelu odmiany zachowało się niewiele form, por. pewien (M. lp. r.m.), pewno (M. = B. lp. r.n.), pewnie (Ms lp. r.m. i n.). Pozostałe wyszły z użycia.
Upowszechniła się natomiast nowsza odmiana przymiotników, tzw. zaimkowa, złożona, tzn. *pъvьnъ+jь, skąd pewny; *pъvьnъ+ja, skąd pewna; *pъvьnъ+je, skąd pewne. Występuje do dziś.

— Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski

5. "Bynajmniej" to nie "przynajmniej". To bynajmniej nie jest synonim tego wyrazu.

Bynajmniej - wcale, zupełnie, ani trochę, zgoła (zwykle w połączeniu z następującą partykułą nie).

Bynajmniej nie mieszkam w chatce Baby Jagi. Bynajmniej nie noszę skórzanej bielizny. Bynajmniej nie popełniam błędów.

6. "Ą" czy nie "ą" na końcu wyrazu? Oto jest pytanie!

To akurat zdarza się rzadziej i chwała mocy. W celowniku zawsze wyraz kończymy na "om". Grzybkom. Chatkom. Ludziom. Wiadomo - na pewno nie powiemy, że grzybką, chatką czy ludzią. Z drugiej strony, należy pamiętać, by w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasownik kończyć na "ę". Piszę, robię, wstaję, stoję. Ogonek jest ważny. Jeśli go nie stosujemy, znaczy to, że piszemy w trzeciej osobie - on pisze, on wstaje. Trzeba umieć to rozróżniać. Stosujemy na forum narrację trzecioosobową, więc pisząc o własnej postaci, nie napiszemy, że ona "maluję". Na pewno maluje, obraz na przykład. Nie zapominajmy, że w przypadkach innych niż celownik ukochanego rzeczownika, raczej nie zastosujemy końcówki "om". Jaskrawą, nową, starą, świeżą. Nie jaskrawom, nowom, starom, świeżom. Warto pamiętać także, by nie pomijać ogonków w miejscach, w których powinny być. Znacznie lepiej napisać "kupkę", niż "kupke", choć oczywiście znaczenie tego pięknego wyrazu się nie zmieni.

7. Kwestia sławnego "nie".

Nie z czasownikami zawsze piszemy oddzielnie, nie z rzeczownikami piszemy łącznie, nie z przymiotnikami w stopniu równym piszemy łącznie, nie z przysłówkami piszemy łącznie, jeśli pochodzą od przymiotników, w pozostałych wypadkach - oddzielnie.

Przykładowo, z czasownikami: nie widzę, nie wiem, nie idę, nie noszę skórzanej bielizny, nie mieszkam w chatce Baby Jagi, nie popełniam błędów.

Z rzeczownikami: nieład, nieprzyjaciel, nieporządek.

Z przymiotnikami: niemały, nieduży, nieświeży, niedobry, nie najlepszy, nie najgorszy, nie najmniejszy, nie największy.

Z przysłówkami: niedobrze, nieładnie, niebrzydko, nie bardzo, nie zawsze.


Na dziś koniec. Być może komuś ten tekst pomoże.